Οι Κήλες που δημιουργούνται τμηματικά στους μεσοσπονδύλιους δίσκους (Μ.Δ.) της οσφυϊκής μοίρας (Ο.Μ.) του σώματος μας, είναι κοινή αιτία οσφυαλγίας και ισχιαλγίας.

Αίτιο

Η πρόπτωση του δίσκου συχνά προκαλείται από τραυματισμό. Επιπροσθέτως, η εκφύλιση του δίσκου λόγω ηλικίας είναι πιθανώς ένας σημαντικός παράγοντας προδιάθεσης.

Παθολογία

Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι μεταξύ του 5^ου Οσφυϊκού και 1^ου Ιερού σπονδύλου, καθώς επίσης μεταξύ του 4^ου και 5^ου Οσφυϊκού σπονδύλου, είναι αυτοί που πλήττονται συχνότερα. Μέρος του ζελατινώδη πυκτοειδή πυρήνα προεξέχει μέσα από ένα σχίσμα στον ινώδη δακτύλιο στο πιο αδύναμο μέρος του, το οποίο είναι οπισθοπλευρικό ή ορισμένες φορές ο ίδιος ο σχισμένος δακτύλιος προεξέχει προς τα πίσω.

Εάν είναι μικρό το σχίσμα, τότε η προεξοχή συμπιέζει τον ευαίσθητο στον πόνο οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο, προκαλώντας οσφυαλγία.

Εάν το σχίσμα είναι μεγάλο, η κήλη προεξέχει δια μέσου του οπίσθιου επιμήκη συνδέσμου και μπορεί να άπτεται ενός εξερχόμενου νεύρου και να προκαλέσει πόνο αντίστοιχο της ισχιαλγίας. Το εμπλεκόμενο νεύρο είναι αυτό που εξέρχεται από τον σπονδυλικό σωλήνα στο διάκενο κάτω από την επόμενη θέση της βλάβης του δίσκου.

Οπότε, το 1^ο ιερό νεύρο συμπιέζεται από την πρόπτωση μεταξύ του 5^ου οσφυϊκού και 1^ου ιερού σπονδύλου, το 5^ο οσφυϊκό νεύρο από την πρόπτωση μεταξύ του 4^ου οσφυϊκού και 5^ου οσφυϊκού σπονδύλου και ούτω καθ’ εξής.

Η φυσική επούλωση επιτυγχάνεται από την συρρίκνωση και ίνωση του εξωθημένου υλικού του δίσκου και όχι με την επανατοποθέτηση του στο δίσκο.

Δευτερογενής Επιδράσεις

Ο προοδευτικός εκφυλισμός του δίσκου οδηγεί, μετά από μήνες ή χρόνια, σε οστεοαρθρίτιδα, με την απόλυτη συμμετοχή των οπίσθιων μεσοσπονδύλιων αρθρώσεων καθώς επίσης και των κεντρικών αρθρώσεων.

Παραλλαγές

Οι ιδιότυπες περιπτώσεις είναι συχνές. Έτσι, ένα καθορισμένο ιστορικό τραυματισμού ή θλάσης είναι συχνά σε έλλειψη. Ο πόνος μπορεί να ξεκινά προοδευτικά παρά ξαφνικά. Τα συμπτώματα μπορεί να περιορίζονται στην μέση (οσφύ) και ποτέ να μην ακτινοβολούν στο κάτω άκρο (οξεία οσφυαλγία). 

Αφετέρου, ο πόνος είναι μερικές φορές αισθητός κυρίως στο άκρο και σχετικά ήπιος στη μέση. Η σοβαρότητα του πόνου ποικίλλει σημαντικά από περίπτωση σε περίπτωση και η ακριβής κατανομή του εξαρτάται από το επίπεδο της πρόπτωσης του δίσκου.

Για παράδειγμα, στις σχετικά συχνές περιπτώσεις ήπιας οσφυϊκής πρόπτωσης (4^ου-5^ου οσφυϊκού), ο πόνος ακτινοβολεί προς τη βουβωνική χώρα και στο μπροστινό μέρος του μηρού, παρά προς το πίσω μέρος του μηρού και της κνήμης.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, στις οποίες η πρόπτωση είναι σχεδόν κεντρική, μπορεί να υπάρχει πίεση επί της ιππουρίδας, με επακόλουθη απώλεια ευαισθησίας της ουροδόχου κύστης και κατακράτηση ούρων.

Διαγνωστικές Απεικονίσεις

Ακτινολογικά χαρακτηριστικά

Στην περίπτωση της οξείας πρόπτωσης του δίσκου οι απλές ακτινογραφίες δεν εμφανίζουν καμία ανωμαλία και ο σκοπός τους είναι κυρίως για να αποκλειστούν άλλες αιτίες οσφυαλγίας και ισχιαλγίας.

Μόνο όταν ο δίσκος έχει διαταραχθεί για πολλούς μήνες ή χρόνια, όπου παρατηρούνται αισθητή μείωση του μεσοσπονδύλιου χώρου και αλλοίωση των παρυφών των αρθρώσεων (υποδηλούμενη δευτερογενής οστεοαρθρίτιδα).

Το ριζονευρογράφημα μπορεί να περιγράψει την προεξοχή του δίσκου, δείχνοντας έτσι το επίπεδο της. Αυτή η διάγνωση, ωστόσο, έχει σε μεγάλο βαθμό αντικατασταθεί από την μαγνητική τομογραφία, η οποία μπορεί να απεικονίσει την ουσία (το υγρό) του μεσοσπονδυλίου δίσκου και τις νευρικές ρίζες-δομές.Με αυτό τον τρόπο, το υλικό του δισκικού εξογκώματος μπορεί να απεικονιστεί άμεσα.

Η δισκογραφία και η αύξουσα νωτιαία φλεβογραφία χρησιμοποιούνται μόνον περιστασιακά.

Διερευνήσεις

Η οσφυονωτιαία παρακέντηση αποκαλύπτει είτε φυσιολογικό εγκεφαλονωτιαίο υγρό ή, συνήθως, μια μικρή αύξηση της περιεκτικότητάς του σε πρωτεΐνες.

Συσχέτιση της παθολογίας με κλινικά χαρακτηριστικά

Ο αρχικός τραυματισμός ή θλάση σηματοδοτούν τον χρόνο που ο ινώδης δακτύλιος έχει σχιστεί ή καταστραφεί. Ο πυκτοειδής πυρήνας είναι πολύ ζελατινώδης και παρέρχεται ένα διάστημα πριν την εξώθηση του. Η διόγκωση του εξωθημένου υλικού κάτω από τον οπίσθιο επιμήκη σύνδεσμο αντιστοιχεί στο στάδιο της οξείας οσφυαλγίας. Η κήλη μέσω του συνδέσμου με πρόσκρουση κατά του γειτονικού νεύρου είναι υπεύθυνη για την ακτινοβολία του πόνου στα κάτω άκρα και, στις βλάβες στην κατώτερη οσφυϊκή περιοχή, ο περιορισμός της ευθείας ανύψωσης των ποδιών (straight leg raising).

Διάγνωση

Η πρόπτωση του μεσοσπονδυλίου δίσκου πρέπει να διαφοροποιείται από άλλες αιτίες πόνου στη μέση ή στα πόδια. Οι καταστάσεις με τις οποίες μπορεί να επικρατήσει σύγχυση είναι:

• Φυματίωση της σπονδυλικής στήλης ή των ιερολαγόνιων αρθρώσεων.
• Ενδονωτιαίος όγκος.
• Όγκος στη σπονδυλική στήλη ή στη περιοχή της λεκάνης (πυέλου).
• Σπονδυλολίσθηση.
• Αγκυλωτική Σπονδυλίτιδα.
• Οστεοαρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης.
• Αρθρίτιδα του ισχίου.
• Και απόφραξη της αορτής ή της λαγόνιας ή μηριαίας αρτηρίας, με επακόλουθο ισχαιμικό πόνο στους εγγύς μύες των άκρων κατά την άσκηση.

Μια δραματικά αιφνίδια εκδήλωση του πόνου υποδηλώνει πάντα μια μηχανική διαταραχή και ιδιαίτερα με τη πρόπτωση του δίσκου, ενώ ο πόνος που αυξάνει ακατάπαυστα υποδηλώνει μια προοδευτική βλάβη, φλεγμονώδη ή νεοπλασματική. Αν και τα κλινικά χαρακτηριστικά είναι συχνά άκρως υποδηλωτικά, η οριστική διάγνωση στηρίζεται στο ριζονευρογράφημα ή στη μαγνητική τομογραφία.

Θεραπεία

Χειρουργική Αντιμετώπιση

Η εκτομή του εκτοπισμένου υλικού του δίσκου είναι ένδειξη στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Όταν ο ισχιακός πόνος είναι τόσο βασανιστικός από την αρχή, που εμποδίζει τον ύπνο και καθοδηγεί σε επιδείνωση της γενικής υγείας.
• Όταν ο ισχιακός πόνος δεν ανακουφίζεται από την ενδεικτική συντηρητική θεραπεία-αγωγή που συνεχίζεται για διάστημα τουλάχιστον 8 εβδομάδων.
• Όταν σοβαρή νευρολογική διαταραχή υποδηλώνει μαζική πρόπτωση με συμπίεση της ιππουρίδας.

Στη τελευταία αυτή περίπτωση το χειρουργείο πρέπει να πραγματοποιηθεί ως επείγουσα διαδικασία, διότι η συνοδός διαταραχή της ουροδόχου κύστης, του εντέρου και της σεξουαλικής λειτουργίας γρήγορα γίνεται μη αναστρέψιμη.

Φυσικοθεραπευτική Αποκατάσταση

Η Φυσικοθεραπεία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη συντηρητική αποκατάσταση της Πρόπτωσης-Κήλης Μεσοσπονδυλίου Δίσκου (Π.Μ.Δ.-Κ.Μ.Δ.) της ΟΜΣΣ.

Μια από τις πιο σημαντικές φυσικοθεραπευτικές προσεγγίσεις είναι η Θεραπεία Δια Χειρισμών (Manual Therapy) σε όλη τη σπονδυλική στήλη, η οποία έχει ως στόχο να αποκαταστήσει την περιορισμένη λειτουργικότητά της, επαναφέροντας την ελαστικότητα στα σημεία που υπολειτουργεί και τη σωστή μηχανική κίνηση των σπονδύλων.

Επίσης, η Θεραπεία των Μυοπεριτονιακών Σημείων Πυροδότησης Πόνου (Myofascial Trigger Points Therapy) δια μέσω των Ισχαιμικών Πιέσεων (Acupressure) και του Χειρισμού της Στεγνής Βελόνας (DryNeedlingTechnique), συντελεί στην επαναφορά στο φυσιολογικό εύρος των μυϊκών ομάδων, που βρίσκονται σε σπασμό-συρρίκνωση, με άμεσο φυσικό επακόλουθο την ανακούφιση και καλύτερη λειτουργικότητα των αρθρώσεων της σύστοιχης περιοχής του σώματος.

Επιπροσθέτως, η Νευρο-ρεφλεξολογία δια χειρισμών (Neuro-Reflexology), είναι μια θεραπευτική προσέγγιση βοηθάει άμεσα στην καταπολέμιση του πόνου, της νευρικής φλεγμονής (ριζίτιδας) και την γενικότερη αλλά και ειδικότερη αντιμετώπιση των διαταραχών του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Σε συνδυασμό με τα ανωτέρω, η Μέθοδος Kinesiotaping (εφαρμογή εξειδικευμένης ελαστικής ταινίας που επιτρέπει την κίνηση) χρησιμοποιείται κατά πρώτον για να σταθεροποιήσει κανείς συγκεκριμένες αρθρώσεις χωρίς να παρεμποδιστεί το εύρος κίνησής τους και κατά δεύτερον εφαρμόζεται σε επιλεγμένες μυϊκές ομάδες με σκοπό να τις απελευθερώσει από τους σπασμούς, τη κακουχία και τη φλεγμονή.

Οι προαναφερθήσες θεραπευτικές τεχνικές και μέθοδοι αποκατάστασης μπορούν να συνδυαστούν με συγκεκριμένα φυσικοθεραπευτικά μηχανήματα, συσκευές αποκατάστασης και πάντα με γνώμονα την αξιολόγηση του προβλήματος από τον θεράποντα Ιατρό ή Φυσικοθεραπευτή σας. Για παράδειγμα, η Ιοντοφόρεση (Διαδερμική Χορήγηση φαρμάκου στην πάσχουσα περιοχή) και ο θεραπευτικός Υπέρηχος (εκπέμπει κύματα που προσκρούουν εν τω βάθη στους ιστούς) αντιμετωπίζουν με αποτελεσματικά τη φλεγμονή και τον πόνο.

Τέλος, ένα εξειδικευμένο θεραπευτικό Ασκησιολόγιο θα πρέπει να δοθεί κατά τη διάρκεια και με το πέρας των θεραπευτικών συνεδριών, με σκοπό να υποστηρίξει και να ενισχύσει το θεραπευτικό αποτέλεσμα, αλλά και να παρεμποδίσει σε τυχόν υποτροπή του προβλήματος. Μια θεραπευτική μέθοδος που συμβάλλει και ενισχύει τη συγκεκριμένη θεραπευτική φιλοσοφία είναι η Μέθοδος Κινητικού Ελέγχου (Kinetic Control Method).

Το περπάτημα, η κολύμβηση και άλλα είδη ήπιας άσκησης βοηθούν σημαντικά  όσον αφορά την επαναπροσαρμογή στη καθημερινότητα χωρίς φόβο και περιορισμό και πάντα ακολουθώντας τις συμβουλές και οδηγίες του θεράποντα Ιατρού και Φυσικοθεραπευτή σας.